Các Chỉ Số Chứng Khoán Việt Nam VNIndex, VN30

Chỉ số chứng khoán Việt Nam là một phản ánh đáng tin cậy về sự biến động của giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Việt. Điều này có thể ánh xạ tình hình biến động toàn bộ thị trường hoặc tập trung vào từng chỉ số cụ thể. Việc theo dõi sự thay đổi của chỉ số này là một phương tiện quan trọng để nhà đầu tư đánh giá và dự đoán xu hướng của thị trường.

1. Giới thiệu các chỉ số chứng khoán Việt Nam

Chỉ số chứng khoán, hay còn được biết đến là chỉ số giá thị trường (INDEX STOCK), là một biểu đồ thể hiện giá cổ phiếu hiện tại so với giá bình quân gốc tại một thời điểm đã chọn. Chỉ số này là một thước đo quan trọng, truyền tải thông điệp về xu hướng tăng hoặc giảm của giá chứng khoán trên toàn thị trường.

Thị trường Chứng khoán Việt Nam bao gồm 4 loại chỉ số chứng khoán:

• Chỉ số cổ phiếu
• Chỉ số trái phiếu
• Chỉ số chứng khoán phái sinh
• Chỉ số kết hợp giữa cổ phiếu và trái phiếu

Trong bài viết này, chúng ta sẽ tập trung vào chỉ số INDEX của cổ phiếu Việt Nam, phân loại theo các sàn giao dịch chứng khoán chính:

• Chỉ số VN INDEX: Ánh xạ thị trường trên sàn HOSE (Sở giao dịch chứng khoán TP.Hồ Chí Minh)
• Chỉ số HNX INDEX: Phản ánh thị trường trên sàn HNX (Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội)
• Chỉ số UPCOM INDEX: Đại diện cho thị trường trên sàn Upcom (Sàn giao dịch chứng khoán đại chúng)
• VN30 INDEX: Thống kê về 30 cổ phiếu có vốn hóa lớn và tính thanh khoản cao trên sàn HOSE.
• HNX30 INDEX: Tập trung vào 30 mã cổ phiếu hàng đầu về vốn hóa và thanh khoản trên sàn HNX.

Các Chỉ Số Chứng Khoán Việt Nam như VNIndex, VN30, HNX-Index, UPCOM-Index.

2. Chỉ số chứng khoán VN-Index

Chỉ số chứng khoán là một đại diện quan trọng cho hoạt động của thị trường chứng khoán, và VN-Index là một trong những chỉ số quan trọng tại Sàn Giao dịch Chứng khoán TP.Hồ Chí Minh (HOSE). VN-Index đại diện cho toàn bộ cổ phiếu được niêm yết và giao dịch trên HOSE.

Giá trị ban đầu của VN-Index là 100 điểm, được thiết lập vào ngày đầu tiên thị trường chứng khoán đi vào hoạt động vào ngày 28/7/2000. Chỉ số này được tính bằng phương pháp trọng số giá trị thị trường, có nghĩa là nó dựa vào mức độ chi phối của từng cổ phiếu được niêm yết.

Công thức tính VN-Index được xác định như sau: VN-Index = (Tổng giá trị thị trường của các cổ phiếu niêm yết hiện tại / Tổng giá trị của các cổ phiếu niêm yết cơ sở) x 100.

Trong quá trình giao dịch, giá trị của chỉ số chứng khoán sẽ thay đổi theo biến động giá của cổ phiếu. Sự biến động này được so sánh với phiên giao dịch trước đó bằng phần trăm, thể hiện xu hướng tăng hoặc giảm của thị trường.

Ngoài ra, cơ cấu của VN-Index cũng có thể thay đổi khi có thêm hoặc bớt cổ phiếu giao dịch. Điều này có thể tạo ra tính không liên tục cho chỉ số, và để duy trì tính liên tục, số chia mẫu số trong công thức tính chỉ số cần được điều chỉnh. Điều này giúp bảo đảm tính ổn định và đáng tin cậy của VN-Index trong quá trình theo dõi và đánh giá thị trường chứng khoán.

Theo Bộ quy tắc xây dựng và quản lý Bộ chỉ số HOSE-Index phiên bản 3.0 của HOSE cập nhật tháng 11/2020, cácchỉ số (bao gồm VN-Index, VN30-Index, VN Midcap, VN100…)sẽ được tính toán dựa trên phương pháp giá trị vốn hóa điều chỉnh free-float.

Chỉ số = Giá trị vốn hóa thị trường hiện tại / Hệ số chia

Trong đó: CMV – Giá trị vốn hóa thị trường hiện tại được tính theo công thức:

– i=1, 2, 3,..n

– n: Số cổ phiếu trong rổ chỉ số

– pi: Giá cổ phiếu i tại thời điểm tính toán

– si: Khối lượng cổ phiếu đang lưu hành của cổ phiếu i tại thời điểm tính toán

– fi: Tỷ lệ free-float làm tròn của cổ phiếu i trong rổ chỉ số tại thời điểm tính toán

– ci: Tỷ lệ giới hạn tỷ trọng vốn hóa (chỉ tiêu này để tránh tình trạng một cổ phiếu đơn lẻ hay một nhóm cổ phiếu có liên quan chiếm tỷ trọng vốn hóa quá lớn)

Với mỗi bộ chỉ số, các cấu phần trong công thức sẽ có sự thay đổi hoặc áp dụng những quy tắc tính toán riêng.

Với hệ số chia, trong trường hợp có sự tăng hoặc giảm giá trị vốn hóa thị trường mà nguyên nhân không phải do sự biến động giá thị trường mà do các sự kiện doanh nghiệp hoặc các thay đổi về số lượng cổ phiếu thành phần, số chia cần phải điều chỉnh. Nguyên tắc là làm cho chỉ số trước và sau khi có biến động là bằng nhau.

Trong đó:

– Hệ số chia (trước) và CMV (trước) là hệ số chia và giá trị vốn hóa trước khi điều chỉnh

– Hệ số chia (sau) và CMV (sau) là hệ số chia và giá trị vốn hóa sau khi điều chỉnh

3. Chỉ số VN30-Index

Ngoài VN Index, Sở Giao dịch Chứng khoán TP.Hồ Chí Minh (HOSE) đã thiết lập và áp dụng VN30-Index từ ngày 06/02/2012, theo cùng một quy tắc xây dựng và quản lý như HOSE-Index.

VN30-Index bao gồm 30 cổ phiếu được niêm yết trên sàn HoSE có giá trị vốn hóa thị trường và thanh khoản cao nhất. Đến cuối phiên ngày 10/5/2022, nhóm này có tổng vốn hóa thị trường hơn 3,5 triệu tỷ đồng, chiếm khoảng 70% tổng giá trị vốn hóa sàn HOSE. Giá trị giao dịch trung bình mỗi phiên của nhóm 30 mã bluechip chiếm gần 40% tổng giá trị giao dịch của sàn.

Theo quy định, vào ngày thứ hai của tuần thứ tư tháng 1 và tháng 7 hàng năm, HOSE sẽ thực hiện đổi rổ cổ phiếu cho chỉ số VN30-Index.

Các bước để chọn 30 cổ phiếu trong rổ VN30 bao gồm:

• Chọn 50 cổ phiếu có giá trị vốn hóa thị trường bình quân hàng ngày trong 6 tháng cao nhất, loại trừ các cổ phiếu bị cảnh cáo, kiểm soát, tạm ngừng giao dịch hoặc có thời gian niêm yết dưới 6 tháng. Cổ phiếu có giá trị vốn hóa thuộc Top 5 chỉ yêu cầu thời gian niêm yết 3 tháng trở lên.
• Loại bỏ các cổ phiếu có tỷ lệ lưu hành tự do dưới 5%.
• Sắp xếp các cổ phiếu còn lại theo thứ tự giá trị giao dịch hàng ngày bình quân trong 6 tháng giảm dần. Chọn 20 cổ phiếu đầu tiên và ưu tiên các cổ phiếu cũ từ 21 đến 40, đồng thời lựa chọn cổ phiếu mới để đảm bảo tính ổn định của chỉ số.
• HOSE tiến hành xem xét cuối cùng trước khi công bố rổ chỉ số mới một tuần trước ngày giao dịch rổ chỉ số mới bắt đầu.

• Công thức tính VN30-Index được xác định là: VN30-Index = Giá trị vốn hóa thị trường hiện tại (CMV) / Giá trị vốn hóa thị trường cơ sở (BMV).

4. Các chỉ số chứng khoán Việt Nam khác

Chỉ số VNX50

• VNX50 là chỉ số phản ánh biến động giá của 50 mã cổ phiếu hàng đầu thị trường, được xét trên cả hai sàn HSX và HNX. Chỉ số này cũng được lựa chọn làm tham chiếu cho quỹ ETF SSIAM VNX50 của công ty quản lý quỹ SSI.
• Một số cổ phiếu tiêu biểu của nhóm này bao gồm: VRE (Công ty Cổ phần Vincom Retail), VCI (Công ty Cổ phần Chứng khoán Bản Việt),…

Chỉ số VN100

• Chỉ số VN100 biểu thị sự thay đổi giá của 100 mã cổ phiếu lớn nhất được niêm yết trên sàn HOSE. Trong đó bao gồm 70 mã nằm trong nhóm VNMidcap và 30 mã thuộc VN30. Các mã cổ phiếu trong nhóm cũng được xem xét dựa trên 3 yếu tố gồm: thanh khoản, tỷ lệ vốn hóa và tỷ lệ free-float.
• Một số mã cổ phiếu điển hình trong nhóm bao gồm: BID (Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam), MSN (CTCP Tập đoàn Masan), BVH (Tập đoàn Bảo Việt).

Chỉ số VNMidcap: Được thiết lập để phản ánh sự biến động giá của 70 công ty vừa niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP.Hồ Chí Minh (HSX). Trong nhóm này, có những cổ phiếu đặc trưng như APH (CTCP Tập đoàn An Phát Holdings), CTD (CTCP Xây dựng Coteccons), HSG (CTCP Tập đoàn Hoa Sen),…

Chỉ số VNSmallcap (VNSML): Thể hiện biến động giá của các cổ phiếu trong nhóm VNAllShare sau khi đã lọc ra từ nhóm VN100. Trong danh sách này, có những cổ phiếu đáng chú ý như AGR (CTCP Chứng khoán Agribank), BCG (CTCP Bamboo Capital), KHG (Khải Hoàn Land),…

Chỉ số VNAllShare: Phản ánh sự biến động giá của một nhóm cổ phiếu được lựa chọn một cách cẩn thận qua 4 tiêu chí: Tư cách, Tỷ lệ vốn hoá, Tỷ lệ free-float, Mức thanh khoản. Đây là chỉ số có khả năng thể hiện tới 80% thị trường và 90% khối lượng giao dịch, đồng thời khắc phục một số hạn chế của VN-index.

VNFin Lead: Là chỉ số đo lường biến động của ngành tài chính, áp dụng sàng lọc chặt chẽ về vốn hóa, thanh khoản, tỷ suất quay vòng. Hiện nay, VNFin Lead được sử dụng làm chỉ số tham chiếu cho quỹ ETF FUESSVFL – SSIAM VNFIN LEAD, và trong danh sách này có những cổ phiếu nổi bật như TPB (Ngân hàng TMCP Tiên Phong), VND (Chứng khoán VNDirect),…

VNFin Select, tương tự như VNFin Lead, là một chỉ số đo lường sự thay đổi giá của các cổ phiếu trong ngành tài chính, nhưng có điều kiện sàng lọc thấp hơn và chưa có quỹ ETF nào chọn chỉ số này làm tham chiếu. Trong danh sách này có những cổ phiếu đáng chú ý như CTG (Ngân Hàng TMCP Công Thương Việt Nam), VCB (Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam),…

Chỉ số VN Diamond:

• VN Diamond hay còn gọi là chỉ số của các cổ phiếu Kim Cương Việt Nam. Chỉ số này phản ánh biến động của 10-20 cổ phiếu thỏa mãn những tiêu chí liên quan tới vốn hóa, thanh khoản, tư cách cổ phiếu, tỷ lệ nắm giữ của nhóm nhà đầu tư nước ngoài.
• Một số mã cổ phiếu thuộc bộ chỉ số VN Diamond bao gồm: CTG, TPB, TCB, FPT, MWG,…
• Ngoài ra, VN Diamond được dùng làm chỉ số tham chiếu cho quỹ ETF FUEVFVND (tên đầy đủ là DCVFMVN Diamond) của công ty quản lý quỹ Dragon Capital.

Chỉ số VNX AllShare:

• Chỉ số VNX AllShare phản ánh sự thay đổi về giá của một nhóm cổ phiếu thỏa mãn một số điều kiện sàng lọc nhất định, được niêm yết trên cả 2 sàn HOSE và HNX.
• Đây là chỉ số có tính đại diện nhất cho toàn bộ thị trường chứng khoán Việt Nam.
• VNAllShare và VNXAllShare là 2 chỉ số khác nhau. VN AllShare chỉ xét các cổ phiếu thuộc sàn HOSE.

Chỉ số VNSI: VNSI (Vietnam Sustainability Index) là chỉ số giá đại diện cho các công ty có sự phát triển bền vững nhất, thuộc sàn HOSE và nằm trong nhóm VN100. Nhà đầu tư có thể sử dụng chỉ số này như một tham khảo cho mục tiêu đầu tư quỹ ETF. Một số mã cổ phiếu điển hình trong nhóm gồm: VIC (Vingroup), VJC (Vietjet Air),…

5. Yếu tố ảnh hưởng đến điểm chứng khoán

Điểm chứng khoán thể hiện được tình hình biến động của toàn thị trường hoặc từng chỉ số riêng biệt. Điều này khiến chỉ số này rất dễ chịu tác động của các yếu tố sau:

• Tình hình phát triển kinh tế: Đây là yếu tố tiên quyết, tác động lớn đến điểm chứng khoán. Việc lãi suất ngân hàng giảm mạnh khi đại dịch COVID-19 xuất hiện đã khiến nhà đầu tư rút tiền khỏi tài khoản tiết kiệm. Mục đích của họ là tìm kiếm một kênh đầu tư khác với tỷ suất lợi nhuận cao hơn. Điều này giúp thanh khoản của thị trường chứng khoán tăng mạnh, kéo theo đó là sự tăng trưởng của điểm chứng khoán.
• Tâm lý nhà đầu tư: Điểm của thị trường chứng khoán phụ thuộc rất nhiều vào tâm lí của nhà đầu tư trên thị trường. Những nhà đầu tư mới tham gia thị trường thường có tâm lý chạy theo đám đông. Việc chưa đủ kinh nghiệm khiến những nhà đầu tư FOMO, chạy theo việc mua – bán kiếm lời.

• Các chính sách, quy định giao dịch của thị trường chứng khoán: Những yếu tố này sẽ ảnh hưởng ít nhiều đến thị trường, kéo theo là tâm lý của các nhà đầu tư khiến khối lượng giao dịch trên thị trường thay đổi.
• Doanh nghiệp phát hành cổ phiếu: Giá của cổ phiếu phụ thuộc rất nhiều vào tình hình kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Điều này sẽ ảnh hưởng đến quyết định mua bán của nhà đầu tư. Điểm số của thị trường theo đó cũng thay đổi theo.

6. Ý nghĩa chỉ số giá thị trường

Chỉ số giá thị trường, hoặc chỉ số chứng khoán VNINDEX, không chỉ là một con số mà còn là dấu hiệu quan trọng cho sự biến động của thị trường chứng khoán. Việc theo dõi tăng/giảm điểm chứng khoán có ý nghĩa sâu sắc trong việc đánh giá và dự đoán sự phát triển của thị trường. Khi thị trường tăng điểm, điều này không chỉ đơn thuần là việc giá cổ phiếu đang tăng, mà còn phản ánh sự lạc quan và tin tưởng của nhà đầu tư. Trong khi đó, sự giảm điểm của thị trường thường đi kèm với tâm lý bán tháo từ phía nhà đầu tư, người ta đang cần chốt lời hoặc giảm thiểu rủi ro.

Tâm lý nhà đầu tư cũng được thể hiện qua điểm thị trường. Khi thị trường giảm điểm, nó phản ánh sự không kì vọng và lo ngại của những nhà đầu tư, đặc biệt là những nhà đầu tư mới tham gia thị trường (FOMO). Ngược lại, điểm thị trường tăng đồng nghĩa với sự kỳ vọng lớn hơn và sự tin tưởng của nhà đầu tư vào thị trường. Họ sẽ dồn tiền vào cổ phiếu với hy vọng có được lợi nhuận cao hơn.

Chỉ số giá chứng khoán Việt Nam cũng phản ánh tình hình nền kinh tế. Khi nền kinh tế phát triển mạnh mẽ, doanh nghiệp thường có hiệu suất tốt, giá cổ phiếu tăng cao, và điểm chứng khoán cũng tăng theo. Ngược lại, khi nền kinh tế gặp khó khăn, điểm chứng khoán thường giảm. Do đó, việc đọc hiểu chỉ số giá thị trường không chỉ giúp nhà đầu tư theo dõi sự biến động giá cổ phiếu mà còn là công cụ quan trọng để hiểu về tâm lý và tình hình kinh tế toàn cầu.